Er loopt een rode draad door het gedrag van honden die op training komen en de honden die ik op dagelijkse basis observeer: De gevoeligheid aan stress en de onkunde om zichzelf tot rust te brengen.
Zoals bij de meeste problemen zijn er verschillende zaken die hier aan de oorzaak liggen en waar we rekening mee moeten houden. Stressgevoeligheid en het hebben van ‘zwakke zenuwen’ komen vaker voor bij honden die achteloos gefokt werden en waar men niet bewust op temperament en bloedlijnen ging fokken. Genetica speelt een enorme rol op het algemene gedrag en de stressgevoeligheid maar zou ik graag in dit artikel even buiten beschouwing willen laten.
“Stress is een vorm van spanning die in het lichaam van mensen, dieren of planten optreedt als reactie op externe prikkels en die gevolgd wordt door een bepaald patroon van fysiologische reacties”
Bij het woord stress denken de meeste mensen spontaan aan distress, namelijk de stress die ervoor zorgt dat we er negatieve gevolgen door ervaren en die beschadigend kunnen zijn voor lichaam en geest. De minder voor de hand liggende vormen zoals lichte irritatie in het verkeer of de opwinding die men ervaart bij het voeren van een discussie vallen ook onder de noemer ‘stress”.
Daarnaast bestaat er ook eustress, de stress die we als positief ervaren zoals bv de spanning voor men op vakantie vertrekt of de eustress die men ervaart tijdens een lachbui. Het is onze perceptie van de situatie die bepaalt of we distress of eustress ervaren. Op een attractie in een pretpark ervaren we eustress en zullen deze fysiologische reacties leiden tot amusant geschreeuw en schaterlachen. Bij het zien van een leeuw zal je eerder doodsangst (distress) uitstaan en vluchten voor je leven. Fysiologisch gezien maakt het lichaam geen onderscheid tussen distress en eustress. In beide gevallen neemt men een verhoogde hartslag weer, stijgen de hormonen noradrenaline en cortisol en wilt het lichaam zo snel mogelijk terug naar een evenwichtige en gebalanceerde staat van rust terugkeren. Het is dus duidelijk dat ‘spanning’ in de bovenstaande definitie zeer breed kan genomen worden en een onvermijdelijk onderdeel is van het leven, vooral omdat het ons tot actie motiveert om de spanning ook weer weg te halen. Denk maar aan de ademhalingsoefeningen die je uitvoert bij het ervaren van spanning voor een examen of een belangrijke wedstrijd. Deze verschillende vormen van spanning brengen altijd fysiologische reacties in het lichaam teweeg, die zich op hun beurt kunnen uiten in lachen, huilen, trillen, gebrek aan eetlust, depressie enzovoort. Honden ervaren ook stress in verschillende vormen. Ook zij zijn onderhevig aan eustress en distress. De meeste mensen zien pas in dat ze hulp nodig hebben bij het gedrag van hun hond wanneer de gevolgen van (meestal) distress niet meer in te tomen zijn zoals bijvoorbeeld bij:
Reactiviteit
Agressie
Verlatingsangst
Algemeen angstig gedrag
Als ze dan contact met mij opnemen en op kennismakingsgesprek komen, stelt de hond één of meerdere gedragingen:
Hond begint te piepen en blaffen
Hond eet steentjes op of begint te graven
Neurotisch opspringen
Bijten in de leiband
Veel en snel na elkaar sturen van kalmerende signalen
Het gedrag van de hond op de kennismaking is onlosmakelijk verbonden met zijn problematiek. Doordat het baasje en ik in gesprek zijn en ik de hond naast mij aan de leiband houd, bevindt hij zich in een prikkelarme staat.
Doordat de hond zichzelf geen houding kan geven en moet omgaan met verveling (lichte distress) wordt hij nerveus. In 9 op de 10 gevallen zal het baasje reageren op dit gedrag door:
Te zeggen tegen de hond dat hij rustig moet worden
Aaien en sussen van de hond
(Nerveus) lachen met het gedrag van de hond
Deze reacties van het baasje zijn begrijpbaar, voornamelijk omdat dit heel menselijke manieren zijn om iemand tot rust te brengen. Wat de baasjes zich echter niet realiseren is dat ze de hond afhankelijk maken van hen om hun stress te reguleren. Deze honden hebben nooit de vaardigheden aangeleerd gekregen om hun eigen gedrag te reguleren en zichzelf terug tot rust te brengen. Deze incapaciteit om zichzelf te reguleren is in mijn opinie één van de grond redenen waarom onzekerheid en angstig gedrag bij honden de dag van vandaag zo wijdverspreid is. Voeg hierbij de frustratie die honden opbouwen door een tekort aan mentale stimulatie en het kwijtraken van hun energie, en je hebt een hond dat vatbaar wordt voor het ontwikkelen van een zware problematiek.
Zelfregulatie is een vaardigheid waar men tijd en training in moet steken om resultaten te bereiken. Volgende oefeningen kunnen de hond hierbij helpen:
Oefeningen op impulscontrole & het leren omgaan met verveling
Belonen van kalmerende signalen in stressmomenten (kalmerende signalen hebben ook als doel de hond zelf te kalmeren, beloon dus het piepgeeuwen en tongelen)
Het verwachten van een rustige mindset bij het krijgen van privileges of beloningen (bijvoorbeeld bij het krijgen van eten, uit de bench mogen, vrij mogen lopen etc)
Via negatieve bekrachtiging (druk) de hond leren zijn lichaam te ontspannen. Het mentale gedeelte zal volgen.
Geconditioneerde relaxatie
Succes!
Comentarios